به گزارش پایگاه خبری پیام خانواده؛ یکی از پرسش‌های مهم در حوزه ایمنی جاده‌ای این است که چند درصد از رانندگان بعد از دریافت نمره منفی واقعا سبک رانندگی خود را تغییر می‌دهند؟ نمره منفی در سیستم گواهینامه به‌عنوان یک هشدار جدی طراحی شده تا رانندگان را از ادامه تخلفات بازدارد. تجربه نشان می‌دهد بخشی از رانندگان بعد از اولین نمره منفی محتاط‌تر می‌شوند و تلاش می‌کنند قوانین را دقیق‌تر رعایت کنند، در حالی که گروهی دیگر تنها تغییر موقتی دارند یا حتی بدون توجه به پیامدها به همان شیوه پرخطر ادامه می‌دهند. این تفاوت واکنش‌ها، اهمیت بررسی تاثیر واقعی نمره منفی بر رفتار رانندگی را نشان می‌دهد.

نمره منفی گواهینامه چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟

نمره منفی گواهینامه یکی از ابزارهای قانونی برای کنترل تخلفات رانندگی است. در این سیستم، هر راننده علاوه بر جریمه مالی، ممکن است بابت برخی تخلفات پرخطر، نمره منفی نیز دریافت کند. این نمرات به‌تدریج در سوابق راننده ثبت می‌شوند و اگر از حد مجاز عبور کنند، پیامدهای قانونی شامل تعلیق و ابطال گواهینامه را به دنبال دارند.

• برای هر تخلف مشخص، پلیس راهور تعداد معینی نمره منفی در نظر گرفته است.

• تخلفاتی مثل سرعت بیش از 50 کیلومتر بالاتر از حد مجاز، عبور از چراغ قرمز یا سبقت غیرمجاز بیشترین نمره منفی را دارند.

• مجموع نمره منفی اگر به سقف تعیین‌شده برسد، گواهینامه به‌صورت موقت توقیف می‌شود.

• در صورت تکرار، حتی امکان ابطال گواهینامه نیز وجود دارد.

این سیستم در واقع مکمل جریمه‌های مالی است و هدف آن تغییر رفتار رانندگان و افزایش ایمنی در جاده‌هاست.

کدام تخلفات بیشترین نمره منفی را برای رانندگان دارند؟

همه تخلفات رانندگی به یک اندازه جدی نیستند. قانون‌گذار برای تخلفاتی که بیشترین خطر را برای جان رانندگان و دیگران ایجاد می‌کنند، نمره منفی بیشتری در نظر گرفته است. این امتیاز منفی علاوه بر جریمه مالی، هشدار جدی برای راننده محسوب می‌شود. مهم‌ترین تخلفاتی که بیشترین نمره منفی را دارند، شامل موارد زیر می‌شوند:

• عبور از چراغ قرمز: از خطرناک‌ترین تخلفات، با نمره منفی بالا.

• حرکت با سرعت بیش از 50 کیلومتر بالاتر از حد مجاز: یکی از اصلی‌ترین دلایل تصادفات شدید.

• سبقت غیرمجاز در مسیرهای پرخطر: به‌ویژه در جاده‌های دوطرفه.

• حرکت در خلاف مسیر: تخلفی که می‌تواند به تصادف‌های روبه‌رو و مرگبار منجر شود.

• تجاوز به حریم خطوط ویژه یا مسیرهای ممنوعه:علاوه بر ایجاد اختلال ترافیکی، امتیاز منفی بالایی دارد.

• حرکت نمایشی یا خطرناک (مانور، دورزدن ناگهانی، لایی‌کشی): با هدف بازدارندگی، نمره منفی سنگین دارد.

این موارد نشان می‌دهد که نمره منفی بیشتر به تخلفاتی اختصاص دارد که جان انسان‌ها را تهدید می‌کنند، نه موارد جزئی مثل پارک دوبله یا توقف ممنوع.

همچنین، نمره منفی فقط یک هشدار روی گواهینامه نیست؛ سایه آن تا بیمه و شغل راننده هم کشیده می‌شود. رانندگانی که سابقه امتیاز منفی دارند، باید منتظر حق بیمه بالاتر و از دست رفتن بخشی از تخفیف‌های عدم خسارت باشند.

واکنش روانی رانندگان به دریافت نمره منفی

دریافت نمره منفی برای بسیاری از رانندگان فقط یک ثبت قانونی نیست، بلکه به‌عنوان یک هشدار جدی روانی عمل می‌کند. راننده در این شرایط متوجه می‌شود که تخلف او صرفا با جریمه مالی جبران نمی‌شود و سابقه منفی روی گواهینامه‌اش باقی خواهد ماند. مهم‌ترین واکنش‌های روانی رانندگان پس از دریافت نمره منفی به صورت زیر است:

• افزایش اضطراب و نگرانی: راننده احساس می‌کند تحت نظر است و هر تخلف جدید می‌تواند او را به مرز توقیف گواهینامه نزدیک کند.

• تغییر رفتار موقت: بسیاری از افراد پس از اولین نمره منفی مدتی محتاط‌تر رانندگی می‌کنند، هرچند برخی دوباره به عادت‌های قبلی بازمی‌گردند.

• افزایش احساس مسئولیت: رانندگان متاهل یا کسانی که شغل‌شان وابسته به خودرو است، بیش از بقیه تحت فشار روانی قرار می‌گیرند و تمایل بیشتری به اصلاح رفتار دارند.

• بی‌تفاوتی در برخی افراد: گروهی از رانندگان پرخطر حتی بعد از دریافت نمره منفی نیز تغییر محسوسی در رفتارشان نشان نمی‌دهند، زیرا هیجان‌طلبی یا بی‌توجهی بر آن‌ها غالب است.

این واکنش‌ها نشان می‌دهد که نمره منفی علاوه بر جنبه قانونی، یک ابزار روانی برای بازدارندگی نیز به حساب می‌آید. برای برخی رانندگان، بررسی منظم و دوره‌ای خلافی نیز به عنوان یک عامل بازدارنده عمل می‌کند. گزارش کامل چرا رانندگان قانون‌مدار استعلام آنلاین می‌گیرند، را می‌توانید در ibna.ir بخوانید. استعلام آنلاین امکان بررسی و تسویه به موقع جرایم رانندگی را به راننده می‌دهد و می‌تواند از مشکلات بعدی مثل توقیف خودرو نیز جلوگیری کند.

چرا برخی رانندگان با وجود نمره منفی باز هم بی‌احتیاط رانندگی می‌کنند؟

نمره منفی برای بسیاری از رانندگان یک هشدار جدی است، اما همه افراد به آن واکنش یکسانی نشان نمی‌دهند. بعضی رانندگان حتی با وجود ثبت نمرات منفی، همچنان به تخلفات پرخطر ادامه می‌دهند. دلایل این رفتار را می‌توان در چند عامل خلاصه کرد:

• هیجان‌طلبی و ریسک‌پذیری شخصیتی: برخی رانندگان جوان یا مجرد، تخلف را نوعی هیجان یا نمایش مهارت می‌دانند و نمره منفی برایشان بازدارنده کافی نیست.

• نبود آگاهی کافی از عواقب قانونی: بسیاری از رانندگان نمی‌دانند ادامه تخلفات می‌تواند منجر به توقیف یا حتی ابطال گواهینامه شود.

• ضعف در نظارت مستمر: وقتی راننده مطمئن نباشد که هر تخلفش ثبت می‌شود، احتمال بیشتری دارد قوانین را نادیده بگیرد.

• تجربه‌های منفی قبلی: برخی افراد معتقدند حتی با رانندگی محتاط هم ممکن است اشتباهی جریمه شوند؛ بنابراین نمره منفی برای‌شان بی‌اثر می‌شود.

• فشارهای محیطی و شغلی: رانندگانی که به‌دلیل کار (مثل تاکسی، وانت یا موتورسیکلت) زمان زیادی در ترافیک هستند، بیشتر در معرض تخلف‌اند و گاهی با وجود نمره منفی، تغییر رفتار برایشان دشوار است.

این عوامل نشان می‌دهد که برای بازدارندگی واقعی، تنها نمره منفی کافی نیست و باید همراه با آموزش، اطلاع‌رسانی و افزایش نظارت هوشمند اجرا شود.

آیا سخت‌گیری پلیس بر نمره منفی می‌تواند بازدارنده‌تر باشد؟

نظام نمره منفی گواهینامه در ذات خود ابزاری بازدارنده است، اما اثرگذاری آن به شدت اجرای قانون بستگی دارد. اگر پلیس سخت‌گیری بیشتری در ثبت دقیق تخلفات، پیگیری نمرات منفی و اعمال محدودیت‌های قانونی مانند توقیف یا ابطال گواهینامه داشته باشد، بسیاری از رانندگان جدی‌تر به پیامدهای رفتار خود فکر می‌کنند. در واقع، ترکیب سخت‌گیری پلیس با آموزش و فرهنگ‌سازی می‌تواند هم برای رانندگان محتاط اطمینان‌بخش باشد و هم برای رانندگان پرخطر یک هشدار واقعی. این رویکرد باعث می‌شود نمره منفی از یک عدد ساده در سوابق، به عاملی موثر در تغییر سبک رانندگی و کاهش تخلفات تبدیل شود.